Nieuwe regels voor wegwerpplastic
Sinds juli 2021 geldt in alle landen van de Europese Unie een nieuwe wet: de Single Use Plastic-richtlijn (SUP). Deze wet verbiedt veel plastic producten die je maar één keer gebruikt, zoals rietjes, plastic bestek, wattenstaafjes en sommige soorten verpakkingen. Het doel van deze wet is om de hoeveelheid plastic afval te verminderen en het milieu beter te beschermen.
Wegwerpproducten van plastic, zoals picknickbordjes, bekers, voedselverpakkingen en sigarettenfilters, komen vaak als zwerfafval in de natuur terecht. Ze zijn slecht afbreekbaar en vormen een gevaar voor dieren en het milieu.
Op veel plastic wegwerpproducten staat sinds 2021 een speciaal logo met een zeeschildpad. Dit symbool waarschuwt dat het product plastic bevat en niet in de natuur thuishoort. Het logo is gekozen omdat plastic in zee een groot probleem is voor zeedieren. Plastic afval in zee, ook wel bekend als de plasticsoep, vormt een ernstig probleem. Vissen, vogels, dolfijnen en zeehonden kunnen kleine stukjes plastic binnenkrijgen of verstrikt raken in grotere stukken afval. Deze plasticdeeltjes kunnen via vis en andere zeedieren uiteindelijk ook in ons eigen lichaam terechtkomen.
Je vindt het schildpadlogo bijvoorbeeld op plastic bekers, sigarettenverpakkingen en vochtige doekjes.
Betalen voor plastic verpakkingen
Sinds juli 2023 zijn plastic wegwerpverpakkingen voor onderweg, afhaalmaaltijden en bezorging niet meer gratis. Je betaalt er extra voor en dat bedrag staat op je kassabon. De bedoeling hiervan is om mensen bewuster te maken van hun gebruik van plastic en te stimuleren om minder wegwerpverpakkingen te gebruiken.
Ook zijn er nieuwe regels voor verkopers. Ze mogen geen eten of drinken meer meegeven in harde plastic wegwerpverpakkingen zonder de klant een keuze te bieden. Klanten moeten zelf een beker of bakje kunnen meenemen of de mogelijkheid krijgen om een herbruikbare verpakking te gebruiken.
Strengere regels sinds 2024
Sinds januari 2024 mogen op kantoren en in horecazaken geen wegwerpbekers en -verpakkingen meer worden gebruikt, tenzij ze grotendeels bestaan uit goed gerecycled plastic. Dit betekent dat bedrijven moeten overstappen op duurzamere alternatieven.
Ook is er een nieuwe regel voor plastic flessen. Sinds de zomer van 2024 moeten de doppen aan de fles vast blijven zitten. Dit zorgt ervoor dat de doppen minder snel als zwerfafval in het milieu terechtkomen.
Statiegeld en meer recycling
Er komen steeds meer maatregelen om plastic afval te verminderen. Zo is er inmiddels statiegeld ingevoerd op kleine plastic flesjes. En sinds 2025 moeten plastic producten een groter deel gerecycled plastic bevatten.
Fabrikanten van plastic producten krijgen ook meer verantwoordelijkheid. Ze moeten meebetalen aan het opruimen van zwerfafval en mensen beter informeren over het gebruik en de gevolgen van plastic. Dit geldt niet alleen voor gewoon plastic, maar ook voor bioplastics.
Tot slot hebben alle landen in de EU afgesproken dat in 2029 minstens 90% van alle plastic flessen moet worden ingezameld, zodat het gerecycled kan worden.
Wat gaat wanneer in?
In 2025 is het doel dat we minimaal 77% van alle plastic flessen tot 3 liter inzamelen. In 2029 ligt de lat op 90%. Daarom zit er nu statiegeld op álle flessen tot 3 liter. Voor kunststof vistuig geldt een inzameldoelstelling van 23% vanaf 2023. Die doelstelling wordt elk jaar 3% hoger.
Plastic rietjes, wattenstaafjes, plastic wegwerpbestek, eenpersoons voedsel- en drankverpakkingen van piepschuim, ballonstokjes en plastic roerstaafjes zijn verboden per 3 juli 2021. Als verkoper mag je je bestaande voorraden nog wel opmaken.
Bepaalde producten zoals filtersigaretten, drinkbekers en maandverband dragen vanaf 3 juli 2021 een opvallende aanduiding op de verpakking. Die geeft aan dat er kunststof in zit, dat het in de afvalbak thuishoort en dat dit als zwerfafval een negatief effect heeft op het milieu.
Producenten gaan meebetalen. Aan het inzamelen en het opruimen van plastic zwerfafval én aan maatregelen die consumenten bewuster moeten maken. Deze regel geldt voor vochtige doekjes, ballonnen, tabaksproducten met filters, voedselverpakkingen, zakjes, wikkels, drankverpakkingen en lichte draagtassen.
Sinds 1 juli 2023 mag je als consument plastic bekers en voedselverpakkingen niet meer gratis meekrijgen. Je betaalt een kleine vergoeding voor het gebruik van wegwerpbekers of -bakjes. Ondernemers mogen zelf bepalen hoeveel ze per plastic wegwerpbeker of -bakje vragen. Er zijn wel richtbedragen door de overheid vastgesteld:
Er moeten voor maaltijden en dranken die ter plekke worden bereid (niet voorverpakt) herbruikbare alternatieven beschikbaar zijn. Dit kan dus ook een zelf meegebrachte beker of verpakking zijn. Of een beker of verpakking die je kunt terugbrengen met statiegeld of een ander retoursysteem.
De laatste maatregel bepaalt dat je als consument meer informatie moet krijgen over de gevolgen van plastic voor het milieu. En tips over waar je plastic afval weggooit en wat goede herbruikbare alternatieven voor plastic zijn.
In horeca, kantooromgeving en bij evenementen is sinds 1 januari 2024 hergebruik de norm. Voor bekers of voedselverpakkingen die ter plaatse worden ingezameld en hoogwaardig kunnen worden gerecycled, geldt een uitzondering. Met ‘hoogwaardig’ wordt bedoeld dat het materiaal weer terug kan komen als voedselcontactmateriaal.
De eisen aan plastic flessen en drankpakken worden strenger. Sinds 2024 moeten die deels uit gerecycled materiaal bestaan. Ook moet de dop of het deksel vast blijven zitten aan de fles. Zo gaan ze zeker mee in het recycleproces.
Om de SUP-richtlijn uit te voeren, hebben Verpact en haar partners een landelijke campagne opgezet. Met deze campagne inspireren en activeren we heel Nederland om zwerfafval te voorkomen. Ieder op zijn of haar eigen manier. Wij bieden de kennis en materialen en ondersteunen ieder initiatief. Want in iedereen zit een Supporter van Schoon.
Bekijk de campagnepagina
De SUP-richtlijn spitst zich toe op de tien plastic producten die het meest gevonden worden op de Europese stranden. Samen vormen die 43% van het zwerfafval in zee. Zwervend vistuig is goed voor nog eens 27% (Bron: Impact assessment Single Use Plastics directive).
Wil je weten wat de nieuwe maatregelen rond wegwerpplastic voor jou als bedrijf, gemeente of consument betekenen? Lees dan verder via:
Nieuwe regels over wegwerpplastic: Overzicht Nederlandse afspraken wegwerpplastics.
Website Minder wegwerpplastic: Deze website van het ministerie Infrastructuur en Waterstaat bevat ondersteuning bij de uitvoering van de wetgeving in de vorm van een regelhulp, communicatietoolkit en informatie.
KIDV - Dossier Single Use Plastics: Overzicht van het effect van de wetgeving voor bedrijven en verpakkingen.
KIDV - Beslisboom Single Use Plastics: Ontdek per soort verpakking welke regels er gelden.
Poster single use plastics: Infographic met alle Nederlandse maatregelen.
Aanvullende wetgeving voor verpakkingen 2023: Overzicht van de wijzigingen in de wet- en regelgeving voor verpakkingen voor het bedrijfsleven.
