Interactieve les zorgt voor gedragsverandering

Hoe zorg je ervoor dat inwoners die een inburgeringscursus volgen van onbewust onbekwaam naar bewust bekwaam gaan als het gaat om omgaan met afval? De gemeente Alphen aan den Rijn bedacht hier iets voor: een interactieve les over zwerfafval. 

De interactieve les van Alpen aan den Rijn is niet uit de lucht komen vallen. Er is een heel traject aan vooraf gegaan. Het begon met huis-aan-huisbezoeken van Schone Buurt Coaches. Zij zijn, aan de hand van een enquête, met bewoners in gesprek gegaan over afval.  Afhankelijk van de antwoorden gaven de coaches informatie over de afvalregels in Alphen aan den Rijn, de mogelijkheden om afval netjes af te (laten) voeren en wat men zelf kan doen. De gesprekken duurden 10 minuten tot soms wel een uur.  

Enquête-uitslagen 

De enquête-uitslagen zijn besproken in het beleids- en uitvoeringsteam en vervolgens is waar nodig bijgestuurd of een actie op touw gezet. Mensen met een migratie-achtergrond bijvoorbeeld, bleken de regels niet goed te kennen. Daarom is contact gezocht met alle taalscholen in de gemeente met het verzoek een les over (zwerf)afval te mogen geven tijdens de inburgeringscursus. Daar werd door de taalscholen enthousiast op gereageerd.  

Inhoud en vorm van de lessen 

De interactieve les bestaat uit veel visuele voorbeelden. Ook wordt de functie van de afvalpas uitgelegd en wordt er stilgestaan bij het gevaar van zwerfafval dat via de straat in het water belandt. Bijplaatsingen komen eveneens aan bod. De les eindigt met een praktijktest: de cursisten moeten zelf (schoongemaakt) afval scheiden in de klas. De docenten van de inburgeringscursussen geven de afvallessen zelf. Ze zijn hiervoor opgeleid door de Schone Buurt Coaches en hebben lesmateriaal gekregen, dat bestaat uit een PowerPoint-presentatie, schoon afval voor de praktijktest en een boekje.  

Resultaat van de lessen 

De mensen die de inburgeringscursussen volgen, wonen niet allemaal in dezelfde buurt of wijk. Daarom is het resultaat van de lessen niet direct meetbaar. Een groot gedeelte geeft aan dat ze de regels niet kenden. Ze zijn door het volgen de de interactieve lessen van onbewust onbekwaam naar bewust bekwaam geholpen. En dat is al grote winst.  

Bewustwording 

Samen met de huis-aan-huisbezoeken is de bewustwording over (zwerf)afval vergroot. Na die bezoeken ziet Alphen altijd een verbetering van het afvalgedrag in de wijk, tot soms wel een half jaar later. Om ook op de langere termijn effect te sorteren, is het belangrijk om zulke acties regelmatig te herhalen en te blijven communiceren. Bijvoorbeeld via social media, met informatieve borden bij de afvalbakken en met streetart.  

Tips voor gemeenten 

• Plan huis-aan-huisbezoeken niet alleen tijdens kantooruren. Veel mensen zijn dan aan het werk.  
• Neem een tolk mee. Of gebruik folders waarin je verhaal visueel is uitgelegd, en/of folders in andere talen.   
• Bedenk dat inwoners die een inburgeringscursus volgen uit een andere cultuur komen. Ze zijn vaak onwetend. Goede en duidelijke uitleg over de afvalregels helpt.  
• Betrek zoveel mogelijk mensen uit de straat of wijk. Maak hen deelgenoot, of nog beter: ambassadeur. Buurtgenoten hebben meer gezag dan gemeenteambtenaren. 
• Herhaal je acties regelmatig, voor een effect op lange termijn.