De zin van handhaving

Is handhaving een laatste strohalm in het bestrijden van zwerfafval? Draait het daarbij alleen om hoge boetes en heterdaadjes? Zeker niet. Naast deze instrumenten is ook preventieve handhaving een prima middel. Lees alles over de effectiviteit ervan in het kennisdocument van Nederland Schoon. 

Handhaving maakt een essentieel onderdeel uit van een integrale zwerfafvalaanpak. Het kennisdocument Effectieve handhaving op zwerfafval belicht het thema met aandacht voor de juridische achtergronden en psychologische inzichten. Er staat een stappenplan in en je vindt er praktijkvoorbeelden van zowel preventieve als repressieve handhaving. 

Kennisdocument Handhaving 

Positief preventief 

Preventieve handhaving valt niet onder de nauwe definitie van handhaven, maar we noemen het in de praktijk wel zo. Bij preventief handhaven stimuleer je het naleven van regels, zodat je feitelijk handhavend optreden voorkomt. Dat kan bijvoorbeeld met campagnes en publieksacties. Zoals de gemeente Arnhem dat doet door het inzetten van schoonhosts. Deze schoonhosts lopen door de binnenstad in opvallende outfits, spreken het publiek aan en belonen goed gedrag. Volgens de gemeente Arnhem een positieve, proactieve en educatieve manier om zonder beboeten en bestraffen de stad schoon te houden. 

Handhaving door toezicht 

Ook toezicht houden zonder boetes uit te delen is een vorm van preventieve handhaving. Dat dat werkt, laat een pilot van Rijkswaterstaat en MBO Amersfoort School voor Veiligheid zien. Hierbij surveilleerden 51 studenten Handhaver Toezicht en Veiligheid op acht parkeerplaatsen langs snelwegen. Ze gingen met weggebruikers in gesprek en informeerden ze over mogelijke sancties op het achterlaten van zwerfafval. Op het merendeel van de verzorgingsplaatsen slingerde na de pilot minder afval rond. Twee locaties waren zelfs totaal zwerfafvalvrij. Rijkswaterstaat neemt de resultaten mee in het optimaliseren van het beleid rond zwerfafval op haar terreinen. 

Actief repressief 

Toch is ook repressieve handhaving een belangrijk instrument binnen een integrale aanpak van zwerfafval. Bij die vorm van handhaving gebruiken gemeenten bestuursrechtelijke, strafrechtelijke of privaatrechtelijke bevoegdheden om overtreders aan te pakken. Rotterdam doet dat bijvoorbeeld met Flying Squads. De cameracentrale in Rotterdam-Zuid houdt de afvalcontainers  in de gaten en geeft illegale afvaldumpingen direct door aan handhavers op straat. Die kunnen overtreders op heterdaad betrappen en ze een waarschuwing of boete geven. Door deze lik-op-stuk-aanpak vergroot de gemeente de pakkans. 

Download het kennisdocument 

Wat handhaving inhoudt, hoe je het effectief inzet en hoe je erover communiceert, staat uitgebreid beschreven in het kennisdocument Effectieve handhaving op zwerfafval. Download het om ook handhaving in je zwerfafvalaanpak te betrekken of te verbeteren! 
 
Kennisdocument Handhaving