De geschiedenis van opschonen

Voor zover we weten lag het eerste initiatief voor een gezamenlijke opruimactie van zwerfafval bij de National Federation of Women Institutes in Engeland. In de bijna 70 jaar daarna vond dit voorbeeld navolging in de hele wereld. Met een reden, want onderzoek blijft aantonen dat opschoonacties zwerfafval verminderen.    

De Britse vrouwenorganisaties sloegen in 1954 de handen ineen. Ze organiseerden een collectieve clean up om het Engelse publiek bewust te maken van zwerfafval. Hun initiatief was een succes en leidde tot de oprichting van Keep Britain Tidy: een van de oudste zwerfafvalorganisaties ter wereld. 

Wereldwijd op de been 

Over de hele wereld vond het Britse voorbeeld navolging. Sinds 1991 zet Nederland Schoon het zwerfafvalprobleem hier op de publieke agenda, onder meer met opschoonacties. Een belangrijke opruimactie is die in Estland in 2008. Dat grootscheepse opschoonevenement met 50.000 deelnemers groeide uiteindelijk uit tot World Cleanup Day, jaarlijks op de derde zaterdag in september. Aan die wereldwijde dag namen vorig jaar 181 landen deel, waarbij 20 miljoen mensen op de been waren om hun omgeving zwerfafvalvrij te maken. In Nederland deden ruim 40.000 geregistreerde vrijwilligers mee. 

Elk jaar meer deelnemers 

Naast World Cleanup Day in het najaar kent Nederland sinds 2002 de Landelijke Opschoondag. Op die dag in maart pakken jaarlijks meer dan 200.000 Nederlanders een afvalzak en grijper om hun stegen, straten, pleinen, parken en buitengebieden te ontdoen van zwerfafval. Net als World Cleanup Day mag de Landelijke Opschoondag elk jaar rekenen op meer deelnemers. De evenementen hebben het doel om burgers bewust te maken van zwerfafval, ze laagdrempelig te betrekken bij de aanpak ervan en ze te activeren om hun omgeving het hele jaar schoon te houden. 

Bewezen effect van opschonen 

Dat opschoonacties bewezen effect hebben, tonen onderzoeken keer op keer aan. Recent hielden onderzoekers in opdracht van Rijkswaterstaat en Mars een infoquête onder bezoekers van parken in Nijmegen, ’s-Hertogenbosch, Alkmaar, Veghel, Tilburg en Eindhoven. De opschoonacties in die parken bleken een positief effect te hebben op de houding én het gedrag van toeschouwers en deelnemers. Het onderzoek onderstreepte dat toeschouwers van de clean-up het belangrijker vonden om geen zwerfafval te veroorzaken en de omgeving schoon te houden. Bovendien voelden ze zich daar verantwoordelijker voor en gaven ze vaker aan bereid te zijn zelf in actie te komen. 

Doe mee met de LOD! 

Het werkt dus, zo’n opschoonactie. En het werkt al heel lang. Op 19 maart dit jaar staat de 20e editie van de Landelijke Opschoondag gepland. Sluit je aan in de groeiende rij van enthousiaste gemeenten en maak er samen met burgers, bedrijven, scholen en verenigingen een historische dag van!   

Ik doe mee!